پرندگان عاشق دانه ها هستند و نباید رژیم غذایی پرنده در ابتدا بر پایه دانه ها بنا شده باشد. تغذیه با استفاده از دان ها منجر به اختلالات پروتئین و مشکل چربی کبد در پرندگان خانگی میشود. متاسفانه بسیاری از صاحبان پرنده های زینتی و خانگی فقط از دان ها بعنوان غذای پرنده استفاده میکنند.

به خصوص افرادی که به تازگی صاحب پرنده زینتی شده اند و با استفاده از دستگاه جوجه کشی اقدام به پرورش پرنده می نمایند و یا اینکه پرنده را از کسی هدیه گرفته اند، هیچ نوعی شناختی از رژیم غذایی متناسب با پرنده ندارند.دانه ها فقط برخی از مینرال ها و مواد لازم را تأمین میکنند. علاوه بر این بسیاری از دان ها همچون تخم آفتابگردان، کافیشه و … درصد چربی بسیار بالایی دارند که برای سلامت پرندگان خانگی مضر می باشد.

برای اکثر پرندگانی که به عنوان حیوان خانگی نگهداری می‌شوند، به خصوص طوطی‌ها، رژیم غذایی که روی دانه بنا شده باشد در مواد مغذی مانند: ویتامین A و کلسیوم دچار کمبود و چربی آن نیز بیش از حد است.

لازم به ذکر است که این موضوع به این معنی نیست که دانه‌ها در رژیم غذایی پرنده جایگاهی ندارند، اما بسیاری از پرندگان آنان را به بسیاری از غذاهای سالم دیگر ترجیح می‌دهند و این مشکل هنگامی که شما بخواهید از غذاهای ترکیبی استفاده کنید، خود را نشان خواهد داد.

حتی بعضی پرندگان از میان مخلوط دانه‌ها، تنها دانه‌های مورد علاقه خود را خورده و در نتیجه حتی بیش از پیش دچار عدم تعادل در رژیم غذایی خود می‌شوند.

هنگامی که بحث رژیم غذایی طوطی به میان می‌آید، دانه‌ها را می‌توان به عنوان نوعی تنقلات در نظر گرفت: پرندگان عاشق آنان هستند اما سالم‌ترین انتخاب موجود نیستند.

برای اکثر گونه‌های پرندگان، دانه‌ها تنها باید 10 درصد رژیم غذایی آنان را تشکل دهند. بعضی گونه‌ها، مانند مرغ عشق و عروس هلندی به طور ذاتی دانه خوار هستند و می‌توانند درصد بالایی از دانه را در رژیم غذایی خود تحمل می‌کنند، اما حتی برای این پرندگان نیز درصد دانه در رژیم غذایی نباید بیشتر از 25 درصد شود.

 

چرا پرندگان وحشی دانه می خورند؟

اگر به غذای پرنده دقت کنیم، دانه هایی که پرندگان وحشی می خورند در واقع بخش کوچکی از رژیم های غذایی آنها را تشکیل می دهند. آنها به ازای هر دانه ای که می خوررند ، احتمالاً ۱۰ عدد یا بیشتر حشره، پروانه، عنکبوت یا کاترپیلار خورده اند.

حتی در طول زمستان، بیشتر پرندگان وحشی موفق به یافتن منابع خفته پروتئینی (حشرات) برای وعده های غذایی خود می شوند.

دانه هایی که پرندگان وحشی به عنوان غذا مصرف می کنند، کالری لازم را بیشتر به صورت چربی، به آنها می رساند. سپس آنها می توانند از این چربی به عنوان منبع انرژی خود استفاده کنند. به خصوص در زمستان که به دلیل هوای سرد، انرژی زیادی برای گرم نگه داشتن خود لازم دارند.

اما میلیون ها میلیون پرنده وحشی وجود دارند که به هیچ وجه به دانه دسترسی ندارند یا به سادگی تصمیم می گیرند که دانه نخورند. پس آن پرندگان چه می خورند؟

بعضی از آنها دانه های وحشی می خورند. این دلیل خوبی برای هرس نکردن همه علفهای هرز از حیاط در اواخر پاییز، زمان نزدیک شدن به فصل سرد زمستان می باشد. اما باید دانست که این پرندگان با خوردن تعداد معدودی دانه یا با نخوردن دانه، زنده نمی مانند.

آیا پرندگان وحشی باید از دانه ها تغذیه کند؟


هنگامی که دانه را از خوردنیهای این حیوان کم شود یا دانه از غذای او حذف میشود ،  در درجه اول منبع چربی و کربوهیدرات را از دست خواهد داد . تقریبا دانه ها به عنوان چرب ترین و خوشمزه ترین غذای بی خاصیتی است که می توانید تصور کنید.

پرندگان وحشی به منابع خوراکی دارای چربی و کربوهیدرات نیاز دارند. آنها باید بتوانند از چنگالهای شاهین فرار کنند، شب های سرد را در خارج از خانه بگذرانند، کیلومترها پرواز کنند تا برای جوجه های در حال رشد خود غذا پیدا کنند.

البته پرندگان خانگی ما به این مقدار انرژی نیاز ندارند بنابراین به چربی های اضافی، اصلا احتیاجی ندارند.

 

پرورش دهندگان زیادی با استدلال اینکه بهترین روش تغذیه همان رژیم غذایی پرنده در طبیعت می باشد، اقدام به تغذیه پرندگان خود می نمایند. پرندگان وحشی در طبیعت معمولا از انواع دان ها، حشرات و میوه ها و گیاهان مختلف تغذیه میشوند. بیش تر آنها به هیچ عنوان در طول عمر خود سبزیجات مختلف، دانه ارزن و یا تخمه آفتابگردان نمی خورند.

باید دقت داشته باشید که پرندگان وحشی برخلاف پرندگان در اسارت، فعالیت و تنش محیطی مختلفی در حیات وحش تجربه میکنند و در بسیاری از موارد نیازهای تغذیه ای متفاوتی دارند. لذا نمی توان ادعا کرد که بهترین رژیم غذایی برای پرندگان خانگی همان تغذیه آنها در طبیعت است.

همچنین عمر پرندگان وحشی معمولا کمتر از پرندگان در اسارت می باشد. سطح نیاز پرندگان خانگی به تغذیه بیشتر از پرندگان وحشی است و باید بصورت کافی و با یک رژیم غذایی متنوع و تازه تغذیه شوند.

پرندگان خانگی در برخی از موارد با استفاده از مکمل های ویتامین، مکمل های معدنی، میوه ها، سبزی ها و غذاهای مختلفی تغذیه میشوند. در بیشتر موارد این رژیم غذایی ناقص بوده و متأسفانه پرنده دچار سوء تغذیه میشود.

برخی از پرورش دهندگان نیز با استفاده از ویتامین ها و مکمل های محلول در آب سعی می نمایند که مشکل کمبود مواد معدنی و ویتامین های پرندگان خود را جبران کنند. اما در این روش ویتامین ها به سرعت تجزیه شده و خواص مفید خود را از دست می دهند.

در تغذیه پرندگان خانگی ترکیب مناسب از غذاها و دان و میوه و غلات و … می تواند یک رژیم غذایی متعادل برای پرنده باشد. ولی درصد مخلوط این مواد غذایی و تنوع آن بسیار مهم می باشد.

نشانه های سوء تغذیه در پرندگان خانگی

نشانه های اولیه سوء تغذیه پرندگان زینتی و خانگی شامل نامرتب بودن پرها، رشد بیش از حد منقار و ناخن، کدر شدن رنگ پرها، عفونت های مزمن و تغییر شخصیت می باشد. بر اساس تحقیقات به عمل آمده بیش از 90 درصد بیماریهایی که پرندگان به آن دچار میشوند به تغذیه غیر صحیح و سوء تغذیه در آنها دلالت دارد.

در اثر سوء تغذیه مشکلات مختلفی برای پرندگان خانگی به وجود می آید. از مهمترین آنها می توان به کم انرژی بودن پرنده، ضعیف شدن بدن و سیستم ایمنی پرنده در برابر بیماری ها، ریزش پر و ایجاد استرس و افسردگی شدید در پرنده، کاهش قدرت تخم گذاری و کاهش قدرت باروری تخم های نطفه دار و …. اشاره کرد.

یکی از ساده ترین و موثرترین راه ها برای تغذیه پرندگان خانگی استفاده از بسته های تجاری (پلت) می باشد.

 

سال‌ها پیش، با مشخص شدن این که بسیاری از طوطی‌ها از کمبود مواد مغذی در رژیم غذایی خود رنج می‌برند، شرکت‌ها شروع به ساخت پلت (Pellet) برای پرندگان کردند. پلت‌ها از مواد غذایی مختلفی شامل: حبوبات، دانه‌ها، سبزیجات و میوه‌ها که با ویتامین‌ها و مواد معدنی مختلف غنی شده‌اند، ساخته شده‌اند.

پلت‌ها رژیم غذایی متعادل را برای پرندگان فراهم می‌ساختند و همچنین مانع از انتخاب بعضی مواد خاص توسط حیوان می‌شدند.

پرندگان خانگی معمولا در برابر غذاهای جدید مقاومت نشان داده و در اوایل تمایلی به خوردن آن ندارد. لذا عادت دادن پرنده به خوردن از غذای آماده فرایندی زمان بر بوده و به صبر و حوصله نیاز دارد.

بر اساس تجربیات و تحقیقات به عمل آمده در خصوص تغذیه پرندگان خانگی روش تغذیه دو بار در روز به همراه دانه ها و آجیل های لذت بخش را بین وعده ها توصیه میکنند.

لازم به ذکر است که بسیاری از پرندگان خانگی با رژیم غذایی ثابت کسل و افسرده میشوند. آنها به تنوع غذایی نیاز دارند و نباید تنوع به یکباره در رژیم غذایی آنها رخ دهد. زیرا پرنده خوردن غذای جدید را در صورت عوض شدن ناگهانی رژیم غذایی پس می زند و در نظر داشته باشید که خوردن غذایی یکسان برای مدت طولانی، برای هر حیوانی خسته کننده است ، بنابراین پلت‌ها را باید اساس رژیم غذایی پرندگان در نظر گرفت، و حدود 50 الی 60 درصد رژیم غذایی پرنده باید به وسیله آن‌ها تامین شود.

نحوه تغییر رژیم پرنده از دان به غذای فرموله شده

برای عادت دادن پرنده خانگی به خوردن غذای فرموله شده باید به همراه این غذا از دان های مورد علاقه پرنده استفاده کنید. در این صورت پرنده به خوردن غذای پلت ترغیب میشود. به مرور زمان می بایست دان مورد علاقه پرنده را کم کنید تا پرنده فقط از غذای فرموله شده تغذیه شود. این روش زمان بر بوده و حتی برخی از پرنده ها با این روش تغییر رژیم نمی دهند.

از دانه ها به مقدار بسیار کم و فقط در زمان صبح و عصر استفاده کنید. برای ترغیب و تحریک پرنده به غذای پلت، این غذا را همیشه در دسترس او قرار دهید.

سبزیجات

سبزیجات تازه در کنار رژیم غذایی اصلی طوطی، بسیار موثر هستند. با این حال همه سبزیجات از نظر مغذی بودن یکسان نیستند و بعضی مانند کرفس و کاهو، فیبر و آب زیادی دارند اما آنچنان که باید مغذی نیستند.

رنگ زرد تیره یا سبز دارند معمولا گزینه‌های خوبی هستند. برای تشویق پرنده به امتحان کردن سبزیجات، می‌توانید آن‌ها را در شکل‌های مختلفی مانند: کامل، خرد شده، پخته شده یا گرم شده در اختیار او بگذارید. می‌توانید سبزیجات را به وسیله گیره در یک طرف قفس آویزان کنید یا در تکه‌ها کوچک در اختیار پرنده بگذارید. برای تشویق پرنده به امتحان کردن سبزیجات مختلف خلاقیت به خرج دهید و به یاد داشته باشید که هدف شما این است که طوطی تا جای ممکن، سبزیجات متنوع و مختلفی را مورد استفاده قرار دهد .مثال‌هایی از سبزیجاتی که می‌توانید امتحان کنید:

هویج (ریشه و رویه)
سیب زمینی شیرین
سبزیجات برگی سبز مانند: کولارد، کلم بروکلی، شلغم سبز،  چغندر قند و …
جعفری
لوبیا سبز
فلفل شیرین قرمز، زرد و سبز
گل کلم
کلم بروکلی
بادمجان
کدو
کاهو (مقدار کم)
ذرت
خیار
به یاد داشته باشید که آووکادو جز گزینه‌های مناسب برای پرندگان نیست.

میوه‌ها
خیلی از پرندگان عاشق میوه هستند و در مصرف آن زیاده روی خواهند کرد. بنابراین در رژیم غذایی آنان باید مقدار میوه محدود شود.

درست مانند سبزیجات، میوه‌هایی که رنگ‌های عمیق‌تری دارند مغذی‌تر هستند و تنوع بالای آن‌ها برای پرندگاه مفید است.

با این حال اطمینان یابید که هسته یا مغز سیب در اختیار آنان قرار نگیرد، چرا که سمی هستند. بعضی میوه‌های مناسب عبارتند از:

انبه
پاپایا
کیوی
توت
انار
آناناس
طالبی (بدون پوست)
هلو
شلیل
زردآلو
موز
پرتغال
گیلاس
گلابی
انگور
سیب
گریپ فروت
نارنگی


دیگر غذاها
همچنین پرندگان را می‌توان با برنج قهوه‌ای پخته، جو، گندم و پاستا نیز تغذیه کرد. از نان گندم نیز می‌توان استفاده کرد. حبوبات پخته شده مانند لوبیا، عدس و نخود فرنگی نیز به عنوان مکمل بسیار مفید هستند. همچنین می‌توان از مقدار کم گوشت پخته شده و تخم مرغ پخته شده نیز استفاده کرد.

دانه‌های جوانه زده

دانه‌های جوانه زده منبع بسیار مفید و مغذی برای پرندگان هستند.

دانه جوانه زده تازه منبع طلایی از مواد مغذی است چرا که با شروع رشد، دانه مواد مغذی خود را به حالت زیستی قابل دسترسی درمی‌آورد. دانه‌های جوانه زده سرشار از ویتامین‌ها، مواد معدنی و آنتی اکسیدان‌ها هستند و گاهی از آنان به عنوان بهترین غذای طبیعی یاد می‌شود.معمولا اکثر پرندگان آنان را دوست دارند و راه بسیار مناسبی برای تامین مواد مورد نیاز هستند.

نباید ها در تغذیه پرندگان

شکلات، آووکادوو و ریواس نباید مورد استفاده قرار بگیرند. مشخصا موادی که حاوی کافئین یا الکل هستند نیز برای پرندگان بسیار مضر می‌باشند. از غذاهایی که حاوی مقدار بالای نیترات، نیتریت، سولفیت یا مونوسدیم گلوتامات (MSG) دوری کنید. پیاز، مغز میوه ها و دانه سیب نیز برای پرنده خطرناک هستند.

غذاهای بدون خاصیت و هر غذایی که مقدار چربی، نمک یا شکر آن بالا باشد، نباید توسط پرنده مورد استفاده قرار گیرد.

پرندگان به لاکتوز حساسیت دارند، بنابراین محصولاتی که حاوی شیر هستند باید در مقدار کم مصرف شوند.

بعضی از افراد متخصص در مورد تغذیه به وسیله بادام زمینی ابراز نگرانی می‌کنند چرا که آنان می‌توانند حاوی قارچ آسپرژیلوس (Aspergillus) باشند که می‌تواند مشکلات تنفسی برای پرنده در پی داشته باشد. اگر از بادام زمینی خام استفاده می‌کنید، کیفیت آن باید بسیار بالا بوده (در حدی که توسط انسان نیز قابل استفاده باشد) و در صورت وجود هر نشانه‌ای مبنی بر وجود کپک و قارچ، از استفاده از آن خودداری نمایید. در کل کیفیت هر ماده غذایی که به پرنده داده می‌شود باید با دقت بررسی شود.

دانه و مغز بسیاری از میوه ها برای پرندگان خانگی مضر و سمی می باشد. لذا به هنگام استفاده از میوه حتما آنها را جدا کنید. 

برخی از گونه های پرندگان بسیار مستعد ابتلا به بیماری های قلبی هستند و برخی دیگر در صورت تغذیه با رژیم های پرچرب، دچار سرطان می شوند. بنابراین یکی از بهترین کارهایی که می توانید برای سالم نگه داشتن حیوان خانگی محبوب خود انجام دهید، تغذیه او با غذای سالم است.